Nieznany w Polsce obraz Wita Stwosza na wystawie w stolicy

„Św. Augustyn w celi” (ok. 1503 r.) stanowi jedną z sześciu zachowanych do dziś kwater ołtarza z benedyktyńskiego opactwa św. Magnusa w Füssen w Bawarii. Obraz przypisywany Witowi Stwoszowi i jego warsztatowi przez Ernsta Buchnera pochodzi z prywatnej kolekcji i jest obecnie prezentowany w Muzeum Archidiecezji Warszawskiej – po raz pierwszy w Polsce.

Wit Stwosz, bardziej znany jako rzeźbiarz, tworzył też malarstwo tablicowe. W latach 1503 – 1505 wykonał polichromię skrzydeł poliptyku w Münnerstadt, z legendą św. Kiliana. Na podstawie analogii Stwoszowi zostało też przypisane przez Ernsta Buchnera retabulum z benedyktyńskiego opactwa St. Mang w Füssen w południowej Bawarii (ok. 1503), dziś zachowane w stanie rozproszonym – zaznacza dr Ewa Korpysz, kustosz MAW.

Przedstawienie św. Augustyna jest utrzymane w konwencji późnogotyckiego stylu łamanego. Pogrążona w lekturze postać siedzi na tronie pod baldachimem, w celi oświetlonej gomółkowym oknem. W oddaniu wnętrza i skromnego umeblowania artysta posłużył się perspektywą umowną. Święty jest odziany w dynamicznie drapowane szaty o ostrych załamaniach i charakterystycznych dla warsztatu Stwosza wywinięciach. Obraz jest utrzymany w stonowanych, nieco przygaszonych barwach. Tak, jak w innych obrazach Wita Stwosza pod warstwą malarską nie ma rysunku przygotowawczego.

Wit Stwosz – niemiecki rzeźbiarz, grafik, malarz, wybitny przedstawiciel późnego gotyku, żył w latach 1447/1448 – 1533. Jego wczesne prace nie są znane. W 1477 r. jako dojrzały artysta przybył do Krakowa by wykonać retabulum do Kościoła Mariackiego. Pentaptyk z Zaśnięciem Marii i scenami z życia Marii i Jezusa, ukończony w r. 1489, był największą w Europie gotycką nastawą ołtarzowa i przyniósł rzeźbiarzowi sławę. Ok. 1491 r. Stwosz wykonał dla Kościoła Mariackiego kamienny Krucyfiks, zamówiony przez Henryka Slackera. Był też twórcą marmurowych nagrobków Kazimierza Jagiellończyka w katedrze krakowskiej (1492), bpa Piotra z Bnina w katedrze we Włocławku (1493–94) i arcybpa Zbigniewa Oleśnickiego w katedrze w Gnieźnie (1495), oraz odlanej w brązie płyty Kallimacha (Filipa Buonaccorsi) u dominikanów w Krakowie (1496–1500).

Obraz „Św. Augustyn w celi” znajduje się w kolekcji prywatnej i po raz pierwszy jest pokazywany publicznie w Polsce. Na wystawie prezentowane są także grafiki ze zbiorów Muzeum Archidiecezji Warszawskiej, najstarsze miedzioryty w zbiorach muzeum datowane na XV i XVI wiek oraz cztery przedstawienia św. Augustyna z XVII i XVIII wieku. Obraz będzie można oglądać na wystawie do 30 stycznia 2022 r.

Źródło: KAI