Raport ISKK: wzrasta agresja wobec duchownych

Połowa ankietowanych księży deklaruje, że doświadczyła agresji w ciągu ostatnich 12 miesięcy – wynika z raportu Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego pt. „Niebezpieczna misja? Agresja wobec osób duchownych, miejsc i obiektów kultu w Polsce", o którym mówili uczestnicy konferencji w Sekretariacie KEP w Warszawie.

Dr hab. Marcin Jewdokimow, dyrektor Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego, przyznał, że ten temat został podjęty z uwagi na „dysproporcję pomiędzy doświadczeniami życia codziennego a relacjami prasowymi”. „Relacje prasowe stanowią wierzchołek góry lodowej pewnego rosnącego problemu społecznego, który dotyczy agresji wobec osób duchownych, ale także miejsc i obiektów kultu” – ocenił.

W badaniach jest mowa o czterech zagadnieniach. To: doświadczenie przemocy w różnych wymiarach i aspektach; reakcji na te doświadczenia, czyli w jaki sposób osoby duchowne reagują na przemoc albo na sytuacje antycypowanej przemocy; poczucie bezpieczeństwa w związku z misją, którą wykonują; przyczyny i dynamika agresji wobec osób duchownych.

Prof. Jewdokimow doprecyzował, że badania objęły księży diecezjalnych. Będą kontynuowane. „Chcemy prowadzić stały monitoring tych zjawisk” – podkreślił.

Powszechne zjawisko

Dr Karol Leszczyński z ISKK, który był inicjatorem badań, przyznał, że kwerenda ma charakter eksploracyjny. Poinformował, że badanie było realizowane w formie ankiety elektronicznej przez Internet na przełomie października i listopada 2024 roku. Odpowiedziało 966 księży, z czego 614 ankiet zostało kompletnie wypełnionych.

Z badań wynika, że połowa ankietowanych księży (49,7%) doświadczyła agresji w ciągu ostatnich 12 miesięcy. Najczęściej były to szyderstwa, groźby i wyzwiska (41,6%), a znaczna część duchownych (33,6%) deklarowała, że doświadczyła agresji w internecie. „Można więc powiedzieć, że jest to zjawisko powszechne, jeśli połowa osób na zadane pytanie odpowiada, że doświadczyła tego typu zjawisk” – ocenił.

Dr Leszczyński zaznaczył, że w ciągu ostatnich 12 miesięcy przed badaniem też dochodziło do ataków na kościoły, zniszczenia mienia, niszczenia grobów, zakłócania Mszy św. i nabożeństw. „Jednakże najczęstszą formą była agresja słowa wobec księży” – przyznał.

Cechą uczestników badania jest niska skłonność do zgłaszania incydentów. Zdecydowana większość (80,8%) ankietowanych księży nie zgłosiła przypadków agresji odpowiednim instytucjom. Najczęstszym powodem było uznanie zdarzeń za niewystarczająco poważne (46,2%) oraz niechęć do formalności (22,6%). Brak zaufania do władz wskazało 14,6% respondentów.

Dr Leszczyński zauważył, że ponad połowa ankietowanych podejmuje kroki w celu unikania takich sytuacji: nie nosi sutanny lub koloratki, rezygnuje z niektórych zadań i funkcji. Zwrócił uwagę, że poza parafią 57,2% badanych księży czuło się bezpiecznie w stroju duchownym, podczas gdy bez tego stroju aż 89,7% deklarowało poczucie bezpieczeństwa.

Według uczestników badania, głównymi przyczynami agresji są: negatywny wizerunek duchowieństwa w mediach (96,4%) oraz rosnące napięcia polityczne i społeczne (91,1%). Aż 85,9% respondentów uważa, że poziom agresji wobec duchownych w Polsce wzrósł w ostatnich 10 latach.

Księża i dziennikarze w grupie osób zagrożonych agresją

Prof. Krzysztof Koseła, przewodniczący Rady Naukowej ISKK, przyznał, że od 2020 roku księża znaleźli się w grupie osób bitych i zabijanych, tak jak wcześniej dziennikarze. „Księża i dziennikarze są w tej samej grupie osób zagrożonych agresją” – wskazał. Odnosząc się do przyczyn agresji wobec osób duchownych, stwierdził, że pierwszą przyczyną jest negatywny wizerunek księży w mediach. Drugą – starcie chrześcijaństwa z liberalizmem, czyli wojna kulturowa. I wreszcie trzecią jest wina samych księży.

„Agresja wskazuje na zły stan społeczności” – przyznał prof. Koseła.

Źródło: ISKK/ BP KEP