Pryszczyca. Aktualizacja komunikatu MRiRW

Zespół Zarządzania Kryzysowego MRiRW, koordynujący działania zabezpieczające przed transmisją wirusa pryszczycy na terytorium RP – najważniejsze informacje.

Pryszczyca – co to za choroba?

Pryszczyca (FMD) to groźna choroba zakaźna wywołana przez wirusa rodzaju Aphtovirus należącego do rodziny Picornaviridae. Na zakażenie podatne są zwierzęta parzystokopytne domowe tj. bydło, owce, kozy i świnie oraz dzikie (np. sarny i jelenie).  Wysoka zaraźliwość pryszczycy i konieczność likwidacji całych stad zwierząt, u których wykryto tę chorobę, może mieć poważne konsekwencje dla gospodarki i prowadzi do strat ekonomicznych w sektorze rolniczym.

Wskutek pryszczycy powstają pęcherzyki i pęcherze na błonie śluzowej w jamie gębowej, na wargach, języku, w okolicy otworów nosowych oraz na wymieniu, strzykach, w szparze międzyracicowej i na koronkach racic. Po pęknięciu powodują nadżerki. U zakażonych zwierząt możesz zaobserwować także: gorączkę, apatię, kulawizny jednocześnie na wiele kończyn, sztywny chód i niechęć do poruszania się. Występuje też obfite ślinienie, otwieranie jamy ustnej z charakterystycznym mlaskaniem, utrudnione przeżuwanie i utrata łaknienia - w szczególności u bydła, a także spadek produkcji mleka. U młodych osobników choroba ta może prowadzić do szybkiej śmierci bez oznak choroby, u dorosłych – śmiertelność jest niewielka.

Jak rozprzestrzenia się choroba?

Pryszczyca przenosi się głównie poprzez:

• bezpośredni kontakt z zakażonymi zwierzętami,
• skażone produkty zwierzęce (np. mięso, mleko),
• nasienie i zarodki,
• skórę i wełnę,
• ściółkę, paszę i wodę,
• sprzęt rolniczy, pojazdy, wyposażenie budynków inwentarskich i narzędzia do obsługi zwierząt,
• odzież i buty, na rękach osób obsługujących pastwiska, odpadki kuchenne.

Wirus znajduje się w wydychanym przez zwierzę powietrzu, wydzielinach oraz wydalinach na ok. 4 dni przed wystąpieniem u niego objawów chorobowych. Największa koncentracja wirusa znajduje się w płynie surowiczym i nabłonku pojawiających się pęcherzy. Przeżuwacze mogą być nosicielami wirusa nawet do 3 lat.

Czy pryszczyca jest groźna dla ludzi?

Człowiek może zarazić się poprzez bezpośredni kontakt z chorym zwierzęciem lub poprzez spożycie surowego, skażonego patogenem mięsa, a także zawierającego wirusy niepasteryzowanego mleka i niepasteryzowanych przetworów mlecznych. Choroba u ludzi zwykle ma łagodny przebieg. Niemniej jednak osoby pracujące w gospodarstwach rolnych powinny zachować ostrożność, przestrzegać zasad higieny oraz unikać kontaktu z chorymi zwierzętami.

najważniejsze informacje:

W Polsce nie ma pryszczycy i na chwilę obecną nie ma podejrzeń tej choroby. Stabilna jest sytuacja na Słowacji – od 4 kwietnia brak nowych ognisk. Od 2 kwietnia nie stwierdzono również nowych ognisk na Węgrzech. Zespół Zarządzania Kryzysowego, działający w MRiRW, przeanalizował dziś (niedziela, 13.04.2025 r.) zadania kolejnego etapu przygotowań zabezpieczających na ewentualność wystąpienia w Polsce wirusa pryszczycy. Zrobiono przegląd zasobów i możliwości operacyjnego działania w obszarze utylizacji i zagospodarowania zwłok zwierząt, które – zgodnie z obowiązującymi w Polsce przepisami prawa – stanowią uboczny produkt pochodzenia zwierzęcego kategorii 1 lub 2 (martwe zwierzęta gospodarskie zabite w ramach zwalczania chorób zakaźnych zwierząt, w tym pryszczycy). W myśl przepisów, taki materiał powinien być obligatoryjnie przewieziony szczelnymi środkami transportu, do uprawnionych zakładów sektora utylizacyjnego (zakłady przetwórcze kat. 1 lub 2, spalarnie), w celu przetworzenia metodą sterylizacji ciśnieniowej lub spalenia. Podsumowując zdolności operacyjne sektora utylizacji wskazano, że:

• w Polsce działa obecnie 20 zakładów sektora utylizacyjnego (4 spalarnie oraz 16 zakładów przetwórczych kat. 1 oraz 2),
• w których może odbywać się unieszkodliwienie martwych zwierząt pochodzących z ognisk pryszczycy;
• całkowita dzienna, maksymalna zdolność przerobowa zakładów wynosi ok. 3 300 ton (obecnie zakłady przetwarzają średnio ok. 1 850 ton surowca na dobę, co oznacza, że dobowa krajowa rezerwa wynosi jeszcze ok. 1 450 ton);
• zakłady posiadają łącznie ok. 421 środków transportu do przewozu martwych zwierząt, o jednoczesnej całkowitej maksymalnej zdolności transportowej na poziomie ok. 5 300 ton.

W nawiązaniu do raportów przekazywanych z działań prewencyjnych prowadzonych na przejściach granicznych przypominamy: kontroli i dezynfekcji poddawane są wszystkie samochody przewożące zwierzęta oraz samochody-chłodnie, w których transportowana jest żywność. Na przejściu w Barwinku przygotowywany jest dodatkowy pas dla samochodów powyżej 7,5 tony.

Przypominamy, szczegółową kontrolą i dezynfekcją nie są (i nie były) objęte samochody osobowe oraz pojazdy transportujące materiały niemające bezpośredniego związku z transmisją wirusa pryszczycy (dla przykładu: jak wynika z raportów granicznych, przez przejście w Barwinku przejeżdża na dobą 1850 pojazdów ze Słowacji, z czego ¼ to transporty kamieni i materiałów wykorzystywanych do budowy trasy S19).UWAGA: takie transporty nie podlegają kontroli i dezynfekcji, zatem wykorzystywanie tych przykładów w narracji o „nieszczelności granic” jest szkodliwą dezinformacją. Wszystkie tego typu działania mogą być analizowane przez wydział Policji do walki z cyberprzestępczością.

- podaje  Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.